ZAGADKA KASPARA
   HAUSERA
   (JEDER FÜR SICH UND
   GOTT GEGEN ALLE)

Scenariusz: Werner Herzog
Zdjęcia: Jorg Schmidt-Reitwein, Klaus Wyborny
Muzyka: Jochan Pachelbel, Orlando di Lasso, Tomasso Albinoni

Występują: Bruno S., Walter Ladengast, Brigitte Mira, Hans Musaus, Willy Semmelrogge

Czas: 109 min.
Niemcy 1974

Niemcy, pierwsza połowa XIX wieku. W małym sennym miasteczku nieoczekiwanie pojawia się tajemniczy podróżny spoza czasu i przestrzeni. Przyswoiwszy sobie mowę, opowiada wstrząsającą historię własnego uwięzienia w piwnicznych lochach, do których nigdy nie dotarła żadna istota ludzka. Zagadka losu enigmatycznego przybysza nie zostaje jednak wyjaśniona - Kaspar zostaje zasztyletowany przez anonimowego sprawcę, pozostawiając po sobie jedynie nad wyraz rozwinięty mózg, nad którym bezradnie pochylają się uczeni medycy. Idea Kaspara Hausera jest zmityzowana pytaniem o to, czy społeczeństwo, cywilizacja i kultura są rzeczywiście tak wspaniałe i dające szczęście, że dla człowieka nie skażonego światem, poznanie i przyjęcie tego świata będzie dobrodziejstwem?

WERNER HERZOG

Urodził się 5 września 1942r. w Monachium. Pierwszy krótki film (Herakles, 1962) zrealizował, jak sam przyznaje, skradzioną kamerą. Był wówczas studentem pierwszego roku na monachijskim uniwersytecie. W 1966r. Herzog rozpoczął studia na Duquesne University w Pittsburgu (USA), pracując jednocześnie dla lokalnej stacji telewizyjnej i... agencji kosmicznej NASA. Po powrocie reżysera do Niemiec zrealizował czwarty film krótkometrażowy, Letzte Worte (1967), wyróżniony na festiwalu w Oberhausen. Pierwszy film fabularny (Lebenzeichen, 1968) zrealizował Herzog w egzotycznych plenerach greckiej wyspy Cos. Obraz, eksplorujący kluczowy w twórczości niemieckiego artysty temat szaleństwa i alienacji, przyniósł swemu autorowi nagrodę Srebrnego Niedźwiedzia za najlepszy debiut na festiwalu w Berlinie. Poprzez swój kolejny film, (Aquirre, gniew boży, 1973), Herzog włączył się w nurt Nowego Kina Niemieckiego. Główną rolę zagrał Klaus Kinski, od tego momentu stały współpracownik Herzoga. To właśnie w kinie niemieckiego wizjonera, Kinski stworzył swoje najwybitniejsze kreacje (temu fenomenowi poświęcony został pełnometrażowy dokument - Mein liebste fiend - nakręcony przez Herzoga już po śmierci Kinskiego). Niewątpliwie, wpływ na sukces (nagroda jury na festiwalu w Cannes) następnego w dorobku Herzoga dzieła (Zagadka Kaspara Hausera, 1975) miał udział w tym przedsięwzięciu Bruna S., "aktorskiego" odkrycia reżysera (Stroszek, 1977). Z mniej przychylnym przyjęciem spotkało się natomiast zbyt hermetyczne, jak na wymagania przeciętnego widza, Szklane serce (1976). Dla osiągnięcia stylizowanego portretu zbiorowej halucynacji, Herzog poddał występujących w filmie aktorów działaniu hipnozy. Obsesja Herzoga na temat destrukcji ludzkiej psychiki w warunkach ekstremalnego napięcia przybrała niezapomniany kształt wizualny w filmie (Fitzcarraldo, 1982). Za ten wysiłek artystyczny Herzog odebrał w Cannes nagrodę dla najlepszego reżysera. Mimo tak wielu sukcesów i wciąż powiększającej się filmografii, aż do dnia dzisiejszego, Herzog funkcjonuje w zbiorowej podświadomości miłośników kina przede wszystkim jako twórca Nosferatu (1978), onirycznej wariacji na mityczny temat wampiryzmu, stanowiącej kwintesencję estetyki niemieckiego ekspresjonizmu i romantyzmu.

Wernera Herzoga nazwać można śmiało demiurgiem kina, panującym w sposób absolutny nad filmową rzeczywistością (reżyser jest jednocześnie scenarzystą i producentem swoich dzieł). Mimo stwierdzenia, iż "film nie jest sztuką uczonych lecz prostaczków", większość jego dokonań sytuuje się poza obszarem zainteresowań masowej widowni. Być może to właśnie dzięki temu Herzog jest jednym z najbardziej kreatywnych artystów kształtujących oblicze współczesnego kina.

FILMOGRAFIA (filmy fabularne)

• Lebenzeichen (1968)
• Auch Zwerge haben klein angefangen (1970)
• Aquirre der Zorn Gottes (1973)
• Jeder fur sich und Gott gegen Alle (1975)
• Herz aus Glas (1976)
• Stroszek (1977)
• Nosferatu, Phantom der Nacht (1978)
• Woyzek (1979)
• Fitzcarraldo (1982)
• Wo die grunen Ameisen traumen (1984)
• Cobra Verde (1988)
• Schrei aus Stein (1991)